Akide şekeri günümüzde hâlâ mevlitlerde, kandillerde, dini bayramlarda, cenaze törenlerinde ve geleneksel anlamı olan özel günlerde misafirlere ikram edilmektedir. Çok sayıda akide şekeri çeşitleri bulunur.
Akide şekeri geleneksel bir Türk şekeridir ve Osmanlı döneminden beri mutfak kültürümüzün bir parçasıdır. Osmanlı döneminde üç ayda bir düzenlenen ulufe törenleri sonrasında askerler muzhır ağa veya kapı kethüdası aracılığıyla sadrazam ve ocak ağalarına akide şekerleriyle dolu tabaklar gönderirlermiş. Bu ikramdaki amaç askerlerin padişaha olan sadakatlerini göstermeleriymiş.
Akide kelimesi Arapça kökenli bir sözcük olan akit kelimesinden türemektedir. Akit Arapça’da iman, inanış, bağlanma ve sadakat anlamına gelmektedir. Osmanlı’da kapıkulu ocaklarının ve yeniçerilerin ulufe törenleri sonrasında padişaha olan sadakatlerini göstermek amacıyla akide göndermesi, kelimenin anlamsal kökenini anlamamızı kolaylaştırmaktadır.
Bu noktada akide şekeri ilk dönemlerde sadakati ve bağlılığı simgeleyen bir sözsüz iletişim aracı olarak kullanılmış ve ismini buradan almıştır. İlerleyen dönemlerde de bu isimle anılmaya devam etmiş ve yüzyıllar boyunca kişiler arasında bağ kurmaya devam etmiştir.
Akide şekeri çeşitleri, şekeri tüketecek kişinin damak zevkine uygun olacak şekilde hazırlanabilir. Hamur hazırlandıktan sonra tüketecek kişi veya kişilerin damak zevkine uygun aromadaki meyve suları, çiçek suları, baharat kabukları ve meyve kabukları eklenip ardından şekere son hali verilir.
Farklı damak zevklerine uygun akide şekeri çeşitlerinden bazıları şunlardır:
- Bergamot aromalı akide şekerleri
- Limon aromalı akide şekerleri
- Gül aromalı akide şekerleri
- Tarçın aromalı akide şekerleri
- Fındıklı akide şekerleri
- Naneli akide şekerleri
- Muz aromalı akide şekerleri
- Çilek aromalı akide şekerleri
- Susamlı akide şekerleri
- Karışık akide şekerleri
- Tropik aromalı akide şekerleri
- Renkli akide şekerleri
Akide Şekeri Nasıl Yapılır?
Akide şekeri yaklaşık 500 yıllık bir tarihe sahiptir. Böyle uzun ve köklü bir geçmişe sahip olması zaman içerisinde pek çok kişi tarafından farklı yöntemlerle yapılmasını sağlamıştır. İşte geçmişten günümüze akide şekeri yapımı:
Akide şekeri ilk dönemlerde şekerin sıcak suyla eritilmesi sonrasında yuvarlak mermer tezgâh üzerine dökülmüş ve ardından şekil verilerek üretilmiştir.
Sonralarda akide şekerlerden ve lokumlardan büyük bir ün elde eden ve bu alandaki ünü, günümüze kadar ulaşan Hacı Bekir, akide şekeri yapma yöntemlerine farklı bir yorum getirmiştir.
Hacı Bekir, akide şekerini önce havanla dövüp eritmiştir. Ardından içine ikram edilecek kişilerin damak zevkine uygun meyve özleri ve kuruyemişler karıştırmış ve bu karışımı elle yoğurarak son şeklini vermiştir.
Hamuru hazır hale getirdikten sonra çubuk şeklini vermiş ve ardından ince ince kesmiştir. Havuç şeklinde kestiği akideler zaman içerisinde pek çok elde çok sayıda şekle bürünmüş ve sonunda bugünkü şeklini almıştır.
Tüm bunların yanı sıra üretildikleri ilk dönemde büyük beğeni toplamış ve ilgi çekmiş mühürlü akide çeşitleri de bulunmaktadır. Altıgen şeklinde ortası çukur yapıda olan bu akidelerin çukur kısmında “maşallah” yazmaktadır. Bu akide çeşidine yapısı ve ortasında bulunan yazısı nedeniyle mühürlü akide ismi verilmiştir.
Uzun bir geçmişe sahip olması nedeniyle akidenin şekli ve yapım yöntemleri zaman içerisinde çok kez değişikliğe uğramıştır. Günümüzde satın aldığımız akidelerin neredeyse tamamı, bakır kazan içerisinde suyla toz şeker karıştırıldıktan sonra suyun tamamen buharlaşması beklenerek üretilmektedir.
Günümüz akide şekerleri yapılırken hamur hazırlanmakta ve ardından ürünün sunulacağı kişilerin damak zevkine uygun malzemeler hamura eklenmektedir. Bu noktada karışımın içerisine muz, çilek, kuruyemiş, meyve kabukları veya meyve parçacıkları eklenebilir.
İstenen aromalar ilave edildikten sonra soğumaya başlayan şeker macununa çubuk şekli verilmekte ve ardından çubuk şeklindeki macun lokmalık küçük parçalara ayrılmaktadır.
Adını Arapça kökenli “Akit” kelimesinden alan akide şekeri Osmanlı döneminden günümüze kadar ulaşmıştır. Hâlâ mevlitlerde, kandillerde ve geleneksel olarak anlam ifade eden günlerde ikram edilen ve ikili ilişkilerde bağ kurulmasını sağlayan bir şekerlemedir.
Akit kelimesi sadakat, bağlanma ve inanış anlamına gelmektedir. Akide şekeri Osmanlı döneminde ordu ve padişah arasında bir sözsüz iletişim aracı olarak kullanıldığı için bu ismi almıştır.
Hamuru hazırlandıktan sonra her damak tadına hitap edecek aromayla karıştırılabilen akide şekerinin en sevilen çeşidi tarçınlısıdır. Bunun dışında bergamotlu, naneli, çilekli ve ıhlamurlu akide şekeri çeşitleri de oldukça sevilmektedir.